Eski Çağlarda Fal (Hititlerde Fal ve Kehanet)

Yazılı belgelerde kendilerinden 'Bin Tanrılı olarak bahsedilen Hititler', kaderlerini büyü, fal ve kehanetler yoluyla anlamaya çalışmışlardır. Fal ve kehanet Hititler ’de de yaygın durumdadır. Hititler, kahinleri yoluyla kehanet üzerinden kötü olayların öngörülüp bu olayların nedenlerini bulmaya çalışmışlardır. Hitit kehanetleri, tanrıların vermiş oldukları işaretler ve hayvanların iç organlarının ve dokularının incelenmesiyle yapılmıştır. Diğer açıdan fal ise, Hitit fertlerinin, tanrıların aldıkları kararları önceden öğrenip uygulamaya koydukları yöntemler ve işaretlerin yorumlanmasıyla (gözlem veya tahmin) uygulanmıştır. Kehanetlerin Hititlere ulaşması Babil’den Huriler vasıtasıyla ulaşmıştır. Bu tipik kehanetlerin yanı sıra Hititlerde hayvan organları ve dokuları, doğumlar, insanların dış vücut dokuları (yüz çizgileri, ben gibi), rüya yorumları ve takvime dayalı kehanetlerde Hititlerde gözlenmektedir.

 

Diğer Mezopotamya uygarlıklarının kehanetlerinde olduğu gibi bir kez görülen bir işaretin hep aynı şekilde olacağına dair bir şey Hitit kehanetlerinde bulunmamaktadır. Yani bir kez görülen bir işaret zamanla değişebilir ve farklı yorumlanabilir. Kehanetlerin araştırılması ve sorgulanması esasında tanrıların verdiği ve kahinler tarafından (bu alanda yetkin olan kimse) yorumlanan ve açığa çıkartılan kehanet olumsuysa evet, olumsuzsa hayır cevabı ile sonucu ortaya konulmuştur. Tanrıların buyruklarının bulunmasında, kızgınlıklarının araştırılmasında, hastalıkların nedenlerinin bulunmasında, insan ilişkilerinde, askeri ve siyasi alanda vb. birçok yönde Hititlerde fal yöntemi kullanılmıştır.

 

HİTİTLERDE VE MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARINDA KULLANILAN FAL ÇEŞİTLERİ

 

Talih Falı (Kin): Muhtemelen zar veyahut bakla (nohut,fasulye) tanelerini kullanılmıştır. Savaş, hükümdar, düşman, asker, kan vb. bu kavramlar bu falın kavramıdır. Faldaki taşlar ikiye ayrılır, iyi ve kötü bir başka değişle ise evet veya hayır. İyiler çoğunluktaysa falın sonucu olumlu (evet), kötüler çoğunluktaysa falın sonucu olumsuz (hayır) şeklinde yorumlanır.

 

Kuş Falı: Bu fal Hititlerin en çok kullandığı fallardandır. Bu fala özel, fal kuşları yetiştirilip kullanılırdı. Kuş bakıcıları kuşların konaklamış olduğu dağ, nehir, gibi yerlere giderek kuşların hareketlerini incelemiş ve gözlemlemiştir. Kuşların uçuşları, havalanmaları, yere konmaları, gözlem alanı çevresinde belirli bir alana gidip gelmeleri, gagaları, kanat çırpmaları incelenip fal uygulamasına konulurdu.

 

Huri Kuşu Falı: Hitit metinlerinde ‘MUSEN HURRİ’ adıyla geçen kuş türüyle yapılan bir faldır. Bu fal, kâhin tarafından kuşun iç organlarına bakıp gözlemleri doğrultusunda uygulanırdı. (Günümüzde Toy Kuşu olduğu bilinmektedir.)

 

Et Falı: Bu fal türü ise, fal amacı doğrultusunda kesilen hayvanların iç organlarına bakılarak uygulamaya konulurdu. Koyunun karaciğerindeki girinti ve çıkıntılar, bağırsak kıvrımları vs. incelenirdi.

 

Yılan Falı: Bu fal türü, su yılanları ve yılan balıklarıyla yapılıp uygulamaya konulmuştur. Falın uygulanması için havuzlar hazırlanıp bu havuzların içine yılan balıkları ve su yılanları atılıp, yılanların havuz içerisinde hareketleri ve havuz içerisindeki bölümlerde gidip gelmelerinden fal yorumlanırdı.

 

KAYNAKÇA: 1979 “Hititlerde Fal ”, Arkeoloji ve Sanat 1-2: 6-10.